1. Шилдэг хүмүүсийг сонго. Менежер хүний хувьд та багийн хувьд сайн нь байх хэрэгтэй. Амжилтанд хүрэхийн тулд эхнээсээ л шилдэг хүмүүс сонго.

2. Идэвхижүүлэгч бай. Хүмүүс хийхийг хүссэн зүйлсээ хийдэг. Заримдаа таагүй зүйлийг ч хийх болдог. Гэхдээ ихэнх цаг хугацаанд хийхийг хүссэн зүйлсээ хийж чаддаггүй. Хүмүүс сайн ажиллаад цалин авдаг эсвэл нэр хүндтэй болдог. Тэгвэл муу ажиллаад цалин авсаар байх тохиолдол бий. Гэхдээ ихэнх хүмүүс сэтгэгдэл төрүүлэхийн тулд шаргуу ажилладаг. Хүмүүсийг сайн идэвхижүүлэхийн тулд тэдний хүсч байгаа зүйлсийг таньж мэдэн, хийлгэхийг хүсч байгаа ажлаа таниулах нь чухал.

3. Баг бүрдүүл. Ажил дээр хүмүүсийг хангалттай идэвхижүүлж чаддаггүй шүү дээ. Тэд багийн зорилгод хүрэхийн тулд хамтдаа ажиллах ёстой. Хэрэв хүмүүс бид өөрсдийнхөө зүйлсийг хийгээд байвал менежер гэх хүн хэрэггүй болно гэсэн үг.

4. Зөвхөн менежер биш удирдагч бай. Шилдэг ажил горилогчдоос сонгон авч, шилдэг баг бүрдүүл. Шилдэг гүйцэтгэлтэй байлгах үүднээс тэднийг идэвхижүүл. Та тодорхой зорилго, чиглэлээр хангаагүй л бол, зорилго чиглэлийн төлөө идэвхижүүлээгүй л бол багийг идэвхижүүлэх гэдэг үнэ цэнэгүй болж хувирдаг.Менежер хүн бусдыг удирдах чадвараараа хамт олноосоо ялгарч байх хэрэгтэй. Удирдагч хүмүүс байгууллагын шат бүрт ажилладаг учраас удирдах чадвараа хөгжүүлэх хэрэгтэй.

5. Харилцааны чадвараа сайжруул. Харилцаа бол менежер хүний хамгийн чухал ганц ур чадвар юм. Бүх зүйл харилцаанаас шалтгаална. Хэрэв та алсын хараагаа таниулж чадахгүй бол удирдагч байж чадахгүй. Хүмүүс таны юу хүсч байгааг ойлгохгүй бол та хүмүүсийг идэвхижүүлж чадахгүй. Харилцааны ур чадварыг дасгал сургууль хийж сайжруулах боломжтой.
Дэлгэрэнгүйг …

-Хүн нэг дор 2 зүйлд зэрэг анхаарлаа төвлөрүүлж чаддаггүй. Танай ажилтнууд юуг анхаарч, юу бодож байна вэ?
Хүний толгойд тухайн цаг үед ямар бодол эргэлдэж байгаа нь амжилтанд маш чухал. Философи болон психологийн үүднээс хүнийг тодорхойлоходоо түүний толгойд эргэлдэж байгаа бодлыг нь, тэр бодлоос гаралтай үйлдлийг нь судладаг.
Ихэнх хүний нөөцийн ном энэхүү шинжлэх ухааны гүн рүү орж чадаагүй юм шиг санагддаг. Сонинд ажлын зар гаргах, анкетаар ажилтан шалгаруулах, сургалтанд хамруулах, ажилд авах, халах, шинэ жилийн баяр зохиох төдийхнөөр танай байгууллагын хүний нөөцийн үйл ажиллагаа хязгаарлагдаж болохгүй.
Дэлгэрэнгүйг …

Харилцааны соёл эзэмшсэн байх. Ямар ч албан тушаалын хүнтэй эелдэгээр ярилцаж, ижил түвшинд харилцах. Энэ нь  менежер хүнийг хэр боловсролтойг харуулаад зогсохгүй бусдыг хэрхэн хүндэлж чаддагийг үзүүлэх нэг шалгуур бөгөөд менежерийн нэг амжилтын үндэс юм.

Хамт олноо удирдан зохион байгуулж, тэднийг ойлгож, сонсдог байх. Хамтран ажилж байгаа хүмүүстэйгээ юуны тухай,  ямар сэдвээр ярихаа мэддэг байх нь тухайн хүнийг өөртөө татаж ажил хэргээ явуулах бас нэгэн хүчин зүйл юм . Ярьж байгаа хүнийхээ үнэ хүндтэйг ухамсарлаж буйгаа цаг ямагт итгүүлж, түүний үгийг сонсож чаддаг чадвар. Товчихоноор бол бусдын санаа бодол, хүсэл эрмэлзэлд хүндэтгэлтэй ханддаг чанар юм.

Бусдад үлгэр, дууриал үзүүлж чаддаг байх.Менежер хүн бусдын нүдэнд үргэлж ил тод байдаг. Түүний биеэ авч явж байгаа байдал хувцаслалт , хүнтэй харилцаж байгаа байдал, зарчим ч эсэх, ажилдаа хэр нягт нямбай хандаж байгаа,   цаг баримталдаг эсэхийг нь хамт ажилдаг хүмүүсээс гадна хөндлөнгийн хүмүүс ч гэсэн ажиглан харж байдаг.

…

Байгууллага удирдахад хамгийн их хэрэглэгддэг харилцааны хэлбэр бол утсаар ярих юм.  Бид бүгд утсаар ярихыг амархан гэж боддог хэдий ч энэ нь өөрийн гэсэн соёл агуулсан үйл явц юм. Энэ нь хамгийн гол нь утастаа зөв авахаас эхэлдэг. Утсаа аваад мэндэлсэн тохиолдолд байгуулаг болон албан тушаал, нэрээ танилцуулаад хаанаас, хэн, ямар хэргээр ярьж буйг тодруулна. Албан хаагч хүн өөр нэг албан газарлуу утасдахаар бол утсыг авсан хүн өөрийн нэр, албан тушаалыг танилцуулна.

Танруу утастах үед

•   Хоёроос гурав дах дуудалтын дараа харилцуураа ав
•   “Байна уу ?”, “Сонсож байна”, “Танд юугаар туслахсан бол” гэх  мэт үг хэлээд байгуулаг, өөрийн нэрээ танилцуулна.
•   Харилцуурыг авчхаад өөр хүнтэй бүү ярь.
• Өмнө, өөрөө бий болгосон сэтгэлийн сөрөг хөдөлгөөнөө утсаар ярих үедээ бүү гарга…

Харилцаа гэдэг бол үгэн бус хэлбэрээр бусдад ойлгогдож, хүргэгдэж байгаа мэдээлэл юм.

Оросын сэтгэл зүйч: Д.Париган “Харилцах процесс нь хүмүүс хоорондоо харилцан үйлчлэлцэх, мэдээлэл дамжуулан солилцох, найз  нөхдийн хувьд хүмүүс бие биендээ хандах, харилцан бие биедээ нөлөөлөх, хэн хэнийхээ сэтгэл санааны байдлыг мэдэрч хуваалцах, харилцан ойлголцох зэрэг олон асуудлыг нэгэн зэрэг илэрхийлж байдаг” гэж тодорхойлсны зэрэгцээ шинжлэх ухааны үүднээс харилцааг олон янзаар тодорхойлсон байдаг. Жишээ нь : ….

Мэдлэгийн менежмент гэж юу вэ? /товчхоноор/

Мэдлэг /knowledge/ гэдгийг олон янзаар тодорхойлсон байдаг. Жишээлбэл дараах тодорхойлолтууд байна.

Мэдлэг гэдэг нь:

• –          Боловсрол болон дадлагаар олж авсан чадвар юм.
• –          Практикаар олж авсан ноу хау /know-how/ юм.
• –          Эмх цэгцтэй мэдээлэл юм…

Гомдол гэдэг бол байгууллагын оршин тогтнох эсэхэд нөлөөлөгч хүчин зүйлс бөгөөд хэрэглэгчдэд үйл ажиллагаа нь таалагдахгүй байгаагийн илрэл юм.

Гомдлын үр ашигтай менежмент бол хэрэглэгчдэдээ таалагдахуйц байдлаар тэдний сэтгэл ханамжийг нь удирдах явдал юм.

Жижиг байгууллагуудын хувьд гомдлын тоо бага байдаг ба энэ нь орчин нөхцөлдөө үйл ажиллагаагаа зохицуулж хянаж байдагтай холбоотой байж болох юм…

Удирдагч хүн бүр өөрийн арга барилтай байдаг. Тэгэхдээ арга барилууд нь голдуу давтагдаж байдаг. Тэр давтагдах барилууд нь удирдах ажлын хэв шинжийг бүрдүүлдэг юм. Хүнтэй ажиллах байдлаар нь.

Удирдах ажилтны арга барил:

1. Захиргаадагч \ авторитар\
2. Хамтач \демократ\
3. Идэвхгүй \либерал\ гэж 3 хэв шинжид хуваан ангилдаг байна…

ХҮНИЙ НӨӨЦИЙН МЕНЕЖЕР ГЭЖ ХЭН БЭ ? 

Хүний нөөцийн менежер буюу HR manager /Human Resources/ нь байгууллагын соёлыг бүтээгч, түгээгч байна. Хүний нөөцийн менежер нь ажилтнуудтай холбоотой бүхий л ажил үүргийг гүйцэтгэдэг. Тухайлбал: Хүний нөөцийн төлөвлөлт, бүрдүүлэлт, сонгон шалгаруулалт, ажлын гүйцэтгэлийн үнэлгээ, сургалт, хөгжлийн бодлого гэх мэт ажилд авах эсвэл халах хүртэлх бүхий л ажил үүргүүдийг зохион байгуулаж хэрэгжүүлж ажилладаг.

Хүний нөөцийн менежер нь:

• Удирдагч
• Манлайлагч
• Гүйцэтгэгч байна.

Хүний нөөцийн менежерийн үндсэн үүрэг даалгавар:

1. Хөдөлмөрийн зах зээлийг судлах
2. Хөдөлмөрийн мотивацийг бий болгох
3. Төлөвлөлт, бүрдүүлэлт, сонгон шалгаруулалт хийх
4. Хүний нөөцийн сургалт зохион байгуулах
5. Ажилчдаа идэвхижүүлэх, хөгжүүлэх
6. Ажилтнуудад үйлчлэх, тулгарч буй асуудлыг шийдвэрлэх
7. Сэтгэл судлаач байх

Ур чадвар:

Хүний нөөцийн менежер нь мэргэжлийн түвшинд харилцааны ур чадвартай байх шаардлагатай. Аливаа нэг ажилтан хувийн болоод мэргэжлийн ямар зан чанарууд, ур чадвартай байх ёстойг нь сайн мэдэж байх хэрэгтэй. Өөрөөр хэлбэл бүхийл ажлын байранд тохирох тодорхойлолт гаргах чадвартай байх. Хүн ажилд авах явц нь ярилцлагаас эхэлдэг. Амжилттай ярилцлага нь ажилтаны цаашдын үр бүтээлтэй ажилд нөлөөлдөг. Иймээс ажил горилогчид тухтай байдал бүрдүүлж өгөх, анхны сэтгэгдлийг анхаарахгүй байх, түүнд бодол саналаа илэрхийлэх боломж олгох, ярианы үндсэн чиглэлээс хазайхгүй байх нь чухал.

 ХҮНИЙ НӨӨЦИЙН МЕНЕЖЕР ГЭДЭГ БОЛ ЦЭВЭР МЭДРЭМЖ ШААРДАГДДАГ МЭРГЭЖИЛ ЮМ.

БҮТЭЭМЖИЙН ЖАГСААЛТ

Нэрийн хуудас хэрэглэх соёл:

Энэ нь удирдагч хүний имжийг илэрхийлэх нэг хүчин зүйл юм. Ажил хэрэгч хүмүүс ажил хэргийн харилцаа тогтоох, ялангуяа анхлан уулзах үед бие бие танилцуулахад заавал хэрэглэгддэг түгээмэл зүйл бол нэрийн хуудас юм. Харилцаа холбоогоо бататгахад \баярт үйл явдлыг тохиолдуулан баяр хүргэх, талархлаа илэрхийлэх бэлэг дурсгал, цэцэг дагалдуулах, харамслаа илэрхийлэх гэх мэт\ хэрэглэдэг. Нэрийн хуудаснаас овог нэр, албан тушаал, эрх мэдэл, сонирхлын хүрээ, шуудангийн хаяг, албан утас, факс, телекс, Е-майл гэх мэтийн 2-3хэл дээр уншиж мэдэх боломжтой байдаг.

            Нэрийн хуудас хэд хэдэн хэлбэртэй байдаг.

• Албаны стандартын нэрийн хуудас. Үүнийг анх танилцах үед хэрэглэдэг. Овог нэр албан тушаал, зэрэг дэвийг голд нь томоор, хаяг, утас, факс,  телексийн  жижиг үсгээр зүүн доод талд бичнэ…

Байгууллагын харилцааг хамгийн ихээр хүндрүүлдэг шалтгааны нэг нь үнэтэй чухал боловч, хэн нэгний хувьд таагүй мэдээллийг хаа нэгтэй дарагдуулах, мэдээллийн шугамын ачаалал хэт ихсэх, байгууллагын бүтэц боловсронгуй бус байх явдал байдаг. Нэгэн судалгааны дүнгээс үзвэл захирлуудын зөвлөлөөс гаргасан шийдвэрийн тухай мэдээллийн 63% нь гүйцэтгэх захиралд, 40% нь анхан шатны нэгжийн дарга нарт, 20% нь ажилтнуудад хүрч байсан ажээ. Мөн доороос дээш явах мэдээллийг ихээхэн дарагдуулдаг нь нууц биш юм. Энэ бүхэн тухайн байгууллага өөрийн нөөц боломжоо тэр бүр ашиглах бололцоогүй болно гэсэн хэрэг.  Ийм байдал үүсэхэд нөлөөлдөг шалтгаан нь  мэдээллийн хэт их ачаалал байж болно. Элвин Тоффлер “Ирээдүйн шок” гэсэн номдоо…..

Цаг хэмнэж, түүнийг үр ашигтай зарцуулах нь чадварлаг удирдагчийн онцлог сайн тал. Бизнесмений албан тушаал өндөр байх тутам бүтээлч, ажилд тухайлбал ажил хэргийн явцад урьдчилсан дүгнэлт өгч төлөвлөх, компанийнхаа нэрийн өмнөөс бусадтай харилцах, хүн хүлээж авах хэлэлцээр хийх, удирдан зохион байгуулах ажилд маш их цагийг зарцуулдаг байна. Ер нь удирдагч хүн энэ мэт ажилд нийт цагийнхаа 20-иос илүү хувийг зарцуулах ёстой гэж мэргэжилтнүүд үздэг. Ажлын цагаа ухаалаг хувиарлахын тулд шийдвэрлэж буй асуудлаа хэр зэрэг чухлыг нь харгалзан ангилах шаардлагатай. Үүнд: нэн даруй авч үзвэл зохих хамгийн чухал асуудал, зав чөлөө гарсан үед хийж болох төдийлөн яаралтай бус асуудал гэх мэтээр ангилна. Хоёрдох бүлэгт жаахан хүлээзнэж болох, хойшлуулж болох асуудлыг хамруулж болно…

Хувийн зохион байгуулалт гэдэг бол амьдралаа зөв авч явах дэглэм, цагийг хамгийн оновчтой үр бүтээлтэй ашиглах арга, үр бүтээлтэй, эмх цэгцтэй ажиллах горим, бие дааж тууштай ажиллах арга барил, өөртөө чандлан сахих хувийн сахилгын цогц юм. Сахилга бол хаана ч, юунд ч байх ёстой. Энэ бол хувь хүн өөрийнхөө өмнө тавьсан зорилго, зорилтоо хэрэгжүүлэхэд шаардагдах эд материалын болоод оюун санааны нөөц, түүнд зохиомжтой арга хэрэгсэл, боломжийг бий болгох арга эв, ерөнхий зарчим юм…

Шийдвэр гаргах үйл явц.

Шийдвэр гэдэг нь боломжтой хувилбаруудаас зөв сонголт хийх үйл явц юм. Энэ нь удирдлагын үүрэг, зорилтуудыг хэрэгжүүлэхэд зайлшгүй шаардагддаг, тэдгээрийг хооронд нь нэгтгэн холбогч үйл явц байдаг. Хэрэв хувь хүний гаргах шийдвэр түүний зан төлөв, араншин, мэргэжил боловсролын түвшин, тогтсон хандлага зэргээс шалтгаалан зарим үед огцом түргэн атлаа оновчтой, заримдаа удаан бодож эргэцүүлсэн мөртлөө алдаатай гэх зэрэг янз бүр байдаг бол удирдлагын шийдвэр ийм байх ёсгүй. Удирдагч хүний үндсэн үүрэг нь зөв, оновчтой, цаг үеэ олсон, ухаалаг шийдвэр гаргах явдал мөн. Удирдлагын шийдвэр юуны өмнө нарийн дэс дараатай үйлдлээс тогтсон системтэй ажиллагааны үр дүн байдаг. Менежерийн шийдвэр олон хүний хувь заяанд шууд нөлөөлнө. Гэхдээ шаардлагатай шийдвэрийг цаг тухайд нь гаргахгүй байх, бүтээлч шилдэг хүмүүсээ өөрт олгогдсон эрх мэдлийг буруугаар ашиглан идэвхтэй үйл ажиллагаанд оролцуулахыг нь зориудаар хяхан боогдуулах зэрэг нь дээрхээс дутуугүй хортой. Мөн удирдагчийн зарим шийдвэр байгууллага зах зээлд оршин тогтнох эсэхийг ч олон талаар шийддэг гэж болно…..

Байгууллагын зөрчилдөөн нэг ажилтан буюу бүлгийн зорилготой холбоотой зан үйл нөгөө нэг ажилтан, бүлгийн зорилгод хүрэхийг зорьж буй зан үйлд саад болсны улмаас үүсдэг. Өмнөх үеийн судлаачид зөрөлдөөнийг зөвхөн сөрөг үр дагавартай, байгууллагын үйл ажиллагааны үзүүлэлтийг бууруулдаг гэж үздэг байлаа. Энэ байр сууринаас үзвэл зөрөлдөөн сул удирдлагын улмаас үүсдэг, түүнийг даруй шийдэх хэрэгтэй болно. Одоо энэ байр суурь өөрчлөгдөж, судлаачид зөрчил зөрөлдөөн байгууллагад үүслээ ч түүнийг зөв удирдаж чадвал байгууллагын хөгжилд эерэг нөлөө үзүүлж чадна гэж үзэж байна…